Kasteel de Keverberg: van ruïne tot regionale trots

Wederopbouw kasteel 70 jaar na Tweede Wereldoorlog

Aan de oever van de Maas, omgeven door een golvend landschap, staat midden in Kessel een bijzonder kasteel: De Keverberg. Verwoest in de Tweede Wereldoorlog, onlangs door een groep bewoners weer opgebouwd. Na ruim 70 jaar is De Keverberg geen ruïne meer, maar de trots van Kessel en haar bewoners.

De basis van het kasteel stamt van rond het jaar 1.000 en is van typisch Limburgs mergelsteen. Het moderne bovenste gedeelte met de torens stamt uit 2015 en is gemaakt van staal, glas en leien. Een bijzondere combinatie van oud en nieuw is de afronding van het lange verhaal over de verwoesting en wederopbouw van het kasteel, dat een diepe symbolische functie heeft voor de identiteit van het dorp en haar bewoners.

Het kasteel toen het nog een ruïne was. Foto: De Keverberg

Van ruïne naar regionale trots

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel opgeblazen door de Duitsers, waardoor het afbrandde. Een ruïne bleef over. Na de oorlog begonnen de nonnen van de zusterorde die het kasteel in bezat had, al aan een traject om het op te bouwen, maar zij kregen de financiering niet voor elkaar. In 1953 kocht de gemeente Kessel het kasteel met hetzelfde doel, maar ook deze poging kwam niet van de grond.

Er werd besloten om het kasteel te consolideren in plaats van te restaureren. Jarenlang was de ruïne een bijna vanzelfsprekend onderdeel van het dorp. Kinderen speelden er en het werd jaarlijks in de zomer gebruikt als openluchttheater en diende in de herfst als decor voor een spooktocht.

Financiering

Natuurlijk ging de ruïne de bewoners aan het hart. Daarom besloten zij toch weer een poging te doen om het kasteel opnieuw op te bouwen. Dit keer lukte het. In oktober 2015 opende De Keverberg opnieuw haar deuren. Hoe komt het dat het na decennialange pogingen in 2015 een groepje bewoners wel is gelukt? “Misschien waren we met de juiste mensen, of het juiste plan”, zegt Har Timmermans, één van de initiatiefnemers. “Maar waarschijnlijk waren we gewoon op het juiste moment.”

In 2010, twee jaar nadat de initiatiefnemers met de plannen waren begonnen, fuseerde de gemeente Kessel samen met enkele omliggende gemeenten tot de gemeente Peel en Maas. “Er was daardoor opeens meer geld beschikbaar en het lukte om financiering te krijgen.” De gemeente, provincie, sponsoren, sympathisanten en vrijwilligers zorgden samen voor de benodigde 5 miljoen.

Toch kwam de drijvende kracht vooral uit het dorp. De gemeente Peel en Maas, waar het stimuleren van zelforganisatie een speerpunt is, liet de initiatiefnemers vrij in het maken en uitvoeren van de plannen. “We hebben veel lokale kennis ingeschakeld. Ruim 60 dorpsbewoners waren intensief betrokken. Ook haalden we lokale expertise op allerhande vakgebieden binnen. Deze intensieve samenwerking met zoveel betrokkenen is eveneens zeer belangrijk geweest voor het succes.”

De nieuwbouw van het kasteel. Foto: De Keverberg

Voedingsbodem voor de gemeenschap

Door de grote betrokkenheid vanuit het dorp is De Keverberg meer dan ooit een symbool voor de identiteit van Kessel. Wij kunnen dit samen aan, is de boodschap die het kasteel lijkt uit te stralen. Tekenend is dan ook dat de voornaamste functie van het kasteel niet het aantrekken van toeristen is, maar dat het eerder functioneert als voedingsbodem en ‘totempaal’ voor de gemeenschap zelf. Er worden bijeenkomsten, huwelijken en begrafenissen gehouden en het kasteel als regionale trots zorgt voor sociale cohesie in Kessel en de omliggende dorpen.

Volgens Har Timmermans heeft de herbouw gefungeerd als vliegwiel voor andere projecten uit het dorp. “We zien ook op andere fronten initiatieven ontstaan. Zo is de initiatiefgroep van het kasteel nu betrokken bij het schrijven van een toekomstvisie voor het dorp.”

—

Foto boven: Kasteel de Keverberg (RUIMTEVOLK)