Aandacht voor Grote Kerk Groede dankzij bewoners

Van mediaspektakel naar multifunctioneel gebouw

Soms zien mensen van buiten beter de bijzondere kwaliteiten van een gebouw dan de inwoners zelf. Dat was in Groede het geval met de hervormde kerk aan de Markt, een driebeukig gebouw met een oudste kern uit omstreeks 1250. Dankzij de actie van enkele ‘nieuwe’ inwonersen de aanpak die erop volgde is de kerk nu weer een levendig gebouw. 

De kerk stond er rond 2000 dusdanig bouwvallig bij dat de kerkelijke gemeente er al twee jaar lang geen gebruik meer van kon maken. Enkele ‘nieuwe’ inwoners van het dorp zijn toen een reddingsactie begonnen die in het eigen dorp en ver daarbuiten veel weerklank vond. Als eerste werd de kerk symbolisch in doeken gewikkeld (‘de schande bedekt’). Een groep vrouwen uit het dorp is wekenlang bezig geweest om meer dan 1.000 m2 aan lakens aan elkaar te naaien, een actie die interessant genoeg bleek voor programma’s van Paul de Leeuw (NPO 1), Hart van Nederland (SBS 6) en Omroep Zeeland.

De kerk deed mee aan de Grote Restauratieshow van de Postcodeloterij. De hoofdprijs van één miljoen euro werd niet binnengehaald, maar de deelname leverde toch de nodige publiciteit op. Door alle aandacht van de media konden net op tijd voldoende fondsen en subsidies van Rijk, Provincie Zeeland en gemeente Sluis worden binnengehaald om de kerk te restaureren.

Restauratie

Bij de restauratie is voorgesorteerd op toekomstig multifunctioneel gebruik. Door een bouwkundige ingreep werd de lichttoetreding in het kerkinterieur sterk verbeterd. In het koor werd een podium aangebracht. Er kwam een toiletgroep en er werd een nieuwe verwarming aangelegd. Het gebouw is hierdoor geschikt voor activiteiten als exposities, concerten, lezingen, diners en trouwerijen. De herinrichting is betaald met aanzienlijke sponsorgelden van onder meer de Rabobank, de Kerken Nevenfunctie-Lening van het Nationaal Restauratiefonds en diverse (kerkelijke) fondsen.

De grootscheepse restauratie werd in 2010 succesvol afgesloten. Maar dat de kleine kerkgemeenschap niet op de oude voet kon verdergaan, was toen wel duidelijk geworden. In 2010 werd daarom de Stichting Grote Kerk Groede opgericht, met als doel de instandhouding van het gebouw en het geven van een zinvolle bestemming door het organiseren van activiteiten. De Protestantse Gemeente De Verbinding heeft het eigendom van de kerk in 2014 aan de stichting overgedragen, maar er wordt nog altijd gekerkt.

Vooraanzicht van de Grote Kerk in Groede. Foto: WikiCommons CC BY-SA 3.0

Winstgevend met een kleine nuance

Voorzitter van de stichting, Thijs Soeting, hecht sterk aan het opgebouwde draagvlak binnen het dorp: “Om dit draagvlak goed te houden, stellen wij de kerk regelmatig om niet beschikbaar voor bewonersactiviteiten. Het enige wat we niet willen is er op toeleggen.” De nieuwe stichting verdient tot dusverre jaarlijks meer dan het onderhoud kost. Dat is een goede uitgangssituatie voor het terugverdienen van een deel van de investeringskosten en het vormen van een reserve.

Direct na de restauratie besloot de Provincie Zeeland tot huur van een deel van de kerk voor een expositie over een groot provinciaal project, Waterdunen. Hoewel de huur in de loop van 2016 wegvalt door het beëindigen van de expositie, leveren de andere activiteiten nog altijd ongeveer 20.000 euro per jaar op. Dat is voldoende om de jaarlijkse onderhoudskosten te betalen. De stichting doet veel aan acquisitie. De kerk is bijna het hele jaar open waardoor veel mensen binnenkomen en met het kerkgebouw kennismaken.

Het multifunctionele gebruik lijkt in Groede een winstgevend businessmodel op te leveren. Thijs Soeting: “Haha, ja maar dan wel met een kleine nuance, want deze fantastische resultaten kunnen alleen maar bereikt worden door de inzet van heel veel vrijwilligers, die allemaal gratis werk verrichten!”

—
Dit artikel verscheen eerder in de publicatie Parade van Plattelandskerken van de Agenda Toekomst Religieus Erfgoed/Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland.