Bewoners nemen voorzieningen over in Eext

De supermarkt en het dorpscafé dreigden te verdwijnen, bewoners grepen in

De dorpsbewoners van Eext laten zien welke improvisatie- en innovatiekracht er in dorpsgemeenschappen kan zitten. Toen twee voorzieningen in het dorp dreigden te verdwijnen hebben ze de handen uit de mouwen gestoken en met slimme manieren ervoor gezorgd dat het café en de supermarkt bleven bestaan. En dan niet alleen, ze knapten panden in het dorpshart op en gaven ze ook weer toekomstperspectief.

Café en informeel dorpshuis

Het Drentse Eext telt ongeveer 1.500 inwoners en 35 lokale verenigingen. In 2011 dreigde het dorpscafé te sluiten. De eigenaar had het tevergeefs geprobeerd te verkopen. Met de sluiting zou niet alleen het café stoppen. Ook de grote zaal, waar de verenigingen gebruik van maakten, zou niet meer beschikbaar zijn. En dat zette de lokale gelederen in beweging. De verenigingen benaderden de Commissie Dorpsbelangen en zij gingen aan de slag met het vinden van oplossingen om ruimte voor de lokale gemeenschap te behouden.

Bundelen

Een mogelijke oplossing zagen zij in het bundelen van voorzieningen. Naast het café zou het pand onderdak kunnen geven aan een dorpshuis, dat er voorheen niet echt was. En de jeugdsoos die in een oude boerderij was gevestigd, zou er ook naartoe kunnen verhuizen. De boerderij die dan vrij zou komen, zou verkocht kunnen worden door de eigenaar, de gemeente. De opbrengsten ervan zouden geïnvesteerd kunnen worden in het opknappen van het verouderde dorpscafé, dat het dorp zelf zou opkopen. De gemeente vond deze constructie te riskant. Dat veranderde toen Stichting DBF bereid was om in te stappen: het pand te kopen en de verbouwing te begeleiden. De gemeente droeg bij aan de verbouwing met een bedrag dat gelijk was aan de executiewaarde van de oude boerderij. Het pand werd verbouwd en het gehele dak vernieuwd.
Het dorpscafé geeft nu onderdak aan een café, de jeugdsoos en een dorpshuis. Verenigingen die gebruik maakten van een verenigingsgebouw van de kerk zijn ook naar het nieuwe dorpshuis verhuisd. Stichting DBF verhuurt het pand aan Stichting Dorpshuis Eext die het, met inventaris, onderverhuurt aan de exploitant van het café en het dorpshuis en aan de Stichting welzijn Aa en Hunze, die de jeugdsoos beheert.

Een eigen supermarkt

In Eext was ook een supermarkt. De ondernemer had wajongers in dienst en kreeg daarvoor forse subsidie vanuit de gemeente. Toen de gemeente aankondigde dat de subsidie zou stoppen, gaf de ondernemer aan geen brood meer te zien in de supermarkt en ook te stoppen. Dit leidde tot een hoop commotie in het dorp, vooral onder de ouderen. Bewoners benaderden de Commissie Dorpsbelangen. Die ontwikkelden een plan voor een coöperatieve supermarkt en gingen daarmee in gesprek met de eigenaar van het pand en de gemeente. De eigenaar, een particulier uit Eext, wilde graag meewerken aan deze doorstart van de supermarkt. De gemeente reageerde positief, maar gaf wel aan dat er geen structurele subsidie mogelijk was en dat ze wel eerst overtuigd zouden moeten zijn van het draagvlak onder bewoners om enige bijdrage te leveren.

Coöperatie

Alle 500 huishoudens kregen een brief met het verzoek lid te worden van de coöperatie. Dat kan voor 20 euro per jaar. 400 gezinnen gaven gehoor aan de oproep en zijn nu lid. Het is ook mogelijk om eenmalig te participeren in de supermarkt met een investering van 100 tot 500 euro. Hier gaven 100 huishoudens gehoor aan. Zij krijgen 7 procent rente op hun investering, die ze jaarlijks in december kunnen verzilveren in de winkel. Ze benaderden leverancier Spar met de vraag of zij de winkel zouden willen bevoorraden. Spar ging akkoord nadat een jaarlijkse omzet gegarandeerd werd. Met dit draagvlak en de toezegging van de leverancier ging de Commissie Dorpsbelangen terug naar de gemeente. Zij waren overtuigd. De supermarkt kreeg een opstart subsidie die langzaam wordt teruggedraaid. Vrijwilligers gingen aan de slag met het opknappen van het pand dat al enkele weken leegstond en in mei 2013 is ‘Onze winkel’ geopend.
De supermarkt heeft nu drie bestuursleden, er zijn enkele mensen in dienst als bedrijfsleider, de supermarkt geeft werkplekken voor sociale re-integratie en voor stagiairs. Vrijwilligers brengen de boodschappen rond bij ouderen. Dat de supermarkt geen vergoeding krijgt voor het bieden van plekken voor het opdoen van werkervaring steekt wel een beetje. Normale werkgevers krijgen die wel vaak.

Spin-off-effect

In het gebouw waar de supermarkt is gevestigd was nog ruimte over. Daar vestigt zich nu een kapsalon. Die was al lang geleden uit het dorp verdwenen, maar daar komt nu een nieuwe voor terug. De kapster huurt een kleine ruimte in het gebouw die nu niet benut wordt. De invulling met de kapsalon brengt dus wat verlichting in de huurkosten van de supermarkt. De huur is net als de huur van het totaal gebaseerd op de verwachte omzet en wordt in overleg door de partijen vastgesteld.

De kracht van het dorp

Gevraagd naar hoe ze het voor elkaar hebben gekregen om vanuit de Commissie Dorpsbelangen dit allemaal samen met de dorpsbewoners op te tuigen, geeft commissielid Jan Hospers kort antwoord. “Je hebt heel enthousiaste mensen nodig, enkele mensen met kennis van zaken en draagvlak in het dorp. Voor dit laatste moet je goed communiceren.” De Commissie Dorpsbelangen zorgt ervoor dat er wekelijks een dorpskrantje is, ze maken actief gebruik van facebook en werken ondertussen ook aan een nieuwe website. “Je moet transparant zijn in wat je doet en waarom je het doet.”

Actieve bewoner

Zelf kan Jan Hospers hier tijd in stoppen omdat hij sinds 2011 gepensioneerd is. Daarvoor was hij algemeen directeur van een internationaal opererend ingenieursbureau. Zijn organisatiekracht zet hij nu graag in voor het dorp, maar ook voor andere projecten. Zo is hij tevens betrokken bij coöperatie Eco-Oostermoer, die zich in het gebied van de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn en Tynaarlo inzet voor het op peil houden en verbeteren van de leefbaarheid en het verduurzamen van de leefomgeving. Een project waar ze momenteel aan werken is het aanleggen van een breedbandnetwerk in het gebied. Ook zet Hospers zich in voor een bijzondere toekomst voor het terrein van een oude strokartonfabriek in Oude Pekela. Hij zou dit willen transformeren tot een duurzaamheidscentrum waar groen gas wordt opgewekt, een zonnepaneelweide energie opwekt en in oude historische gebouwen onderdak wordt gegeven aan opleidingen op het gebied van recyclen.