Nieuws en artikelen

16 augustus 2013

Minder mensen, meer initiatief

In juli verscheen Minder mensen, meer initiatief van het Ministerie van Binnenlandse zaken. Een publicatie over bevolkingsdaling en burgerschap. In de publicatie komen vijf boeiende voorbeelden aan bod waarbij bewoners van dorpen zich inzetten voor de leefbaarheid van hun woonomgeving: Witteveen (Drenthe), Grevenbicht-Obbicht (Zuid-Limburg), Nieuw-Buinen (Drenthe), Keppel (Achterhoek) en Schoondijke (Zeeuws-Vlaanderen).

Ook besteedt de publicatie aandacht aan drie factoren die een rol spelen in actief burgerschap in dorpen. Een eerste factor is of het dorp al dan niet een aantrekkelijk woongebied betreft.

“In aantrekkelijke woongebieden is het beter gesteld met de leefbaarheid en is er meer sociale vitaliteit, zowel vernieuwend als verbindend. Het lijkt erop dat in deze dorpen meer sociaal kapitaal en sociale vaardigheden aanwezig zijn. In de minder aantrekkelijke woongebieden is meer sprake van leefbaarheidsproblematiek, terwijl sociaal kapitaal en sociale vaardigheden er dunner gezaaid zijn. De voorwaarden voor actief burgerschap en zelfredzaamheid zijn sterker aanwezig in de aantrekkelijke woongebieden, terwijl het belang van bestrijding van de leefbaarheidsproblematiek daarentegen juist groter lijkt in de onaantrekkelijke gebieden.”

Een tweede factor is het opleidingsniveau van de bevolking.

“Een hoger opleidingsniveau lijkt in de beschreven situaties samen te hangen met actiever burgerschap. In de workshop werd eerder het tegendeel verondersteld: hoger opgeleiden zouden minder aan actief burgerschap doen, omdat het bij hen schort aan willen (en niet aan kunnen). Interessant is dat laagopgeleiden in een van de casussen met hun zelfwerkzaamheid op indrukwekkende wijze invulling geven aan actief burgerschap.”

En een derde factor is de positie van bewonersorganisaties.

“Uit de casussen komt een interessant verschil naar voren in de worteling en positiebepaling van bewonersorganisaties. Sommigen hebben duidelijk hun wortels in de lokale gemeenschap en opereren vanuit dat perspectief. Anderen positioneren zichzelf tussen gemeente en bewoners of kiezen zelfs voor opereren vanuit het gemeenteperspectief. Van deze insteek verwachten wij niet veel goeds voor actief burgerschap, omdat de inhoud van de agenda dan meestal niet wordt bepaald door zorgen van bewoners over het hier en nu. Als de verstandhouding tussen dorpsorganisatie en gemeente goed is kunnen er mooie dingen ontstaan waar beide partijen voordeel van hebben. Daar waar de verhoudingen weerbarstiger zijn, gaan veel energie en tijd verloren.”

Echte conclusies verbindt de publicatie niet aan deze factoren. Misschien wordt het eens tijd om de discussie hierover aan te zwengelen.

Lees hier de volledige publicatie.