Multifunctioneel centrum Het Spectrum

Bewoners realiseren nieuw centrum voor dorp én omgeving

Het Spectrum in het Friese Burdaard is niet zomaar een multifunctioneel centrum. Wat begon als wens van bewoners om het dorpshuis te vernieuwen mondde uit in een groot herstructureringsproject in het dorp. Daardoor heeft het multifunctioneel centrum – in eigendom en beheer van een stichting gerund door vrijwilligers – een bijzondere combinatie van functies gekregen. Het centrum bundelt voorheen over het hele dorp versnipperde voorzieningen, die niet langer zelfstandig zouden kunnen voortbestaan. Slimme verbindingen met ook commerciële activiteiten zorgen voor een duurzame exploitatie. Burdaard en omgeving hebben een toekomstbestendig nieuw kloppend hart gekregen.

Burdaard ligt aan de Dokkumer Ee, tussen Leeuwarden en Dokkum, en telt ongeveer 1.150 inwoners. In 2006 begonnen de eerste gesprekken tussen dorpsbelangen en de gemeente over de vernieuwing van het dorpshuis, dat zo verouderd was dat het niet meer voldeed aan de eisen van de brandweer.

Rond diezelfde tijd startte de gemeente met plannen voor nieuwbouw voor het verouderde schoolgebouw en vernieuwing van het verouderde sportcomplex. Woningcorporatie Wonen Noordwest Friesland wilde woningen bouwen en renoveren voor starters en senioren. En de gemeenteraad had recent een advies aangereikt gekregen, het Toeristisch recreatief ontwikkelingsplan. In dat plan leek een centrale rol weggelegd voor Burdaard, wegens de gunstige ligging van het dorp aan de vaarroute. Voor een toeristisch recreatieve impuls zou Burdaard de aangewezen plek zijn.

En zo kwam het idee om de verschillende vernieuwingsprojecten te bundelen tot één herstructureringsproject. In dit project werden met een soort stoelendans nieuwe projecten gerealiseerd op vrijgekomen kavels in het dorp. In een krimpgebied moet je immers zorgvuldig omgaan met vrijkomende locaties. Verouderde woningen werden gesloopt en daar werd een nieuwe school gebouwd, op de plek van de oude school kwam het nieuwe multifunctioneel centrum met nieuwe sportvelden, op de plek van de peuterspeelzaal kwamen woningen. En waar de sportvelden lagen wordt nu gebouwd aan een recreatiewoningen en is een haventje gerealiseerd.

Samenwerking

Het was duidelijk dat het clusteren van alle projecten veel voordelen zou opleveren. Tegelijkertijd betekende het ook een ingewikkelde samenwerking tussen dorpsbelangen, diverse verenigingen, gemeente, woningcorporatie en private partijen. Doarpswurk heeft een belangrijke rol gespeeld in ondersteunen van dorpsbelangen en de stichting die het oude dorpshuis beheerde. Zij organiseerden gesprekken met bewoners om de behoefte aan voorzieningen te inventariseren. En terwijl Gemeente Ferwerderadiel optrad op als opdrachtgever voor de bouw het multifunctioneel centrum, werd de Stichting MFC Burdaard opgericht. Na de oplevering van het multifunctioneel centrum is het gebouw aan deze stichting verkocht. Zij heeft hier een hypotheek voor afgesloten. De stichting beheert het complex nu.

Financiering

Dat het multifunctioneel centrum, en het hele herstructureringsproject, gerealiseerd kon worden is een samenloop van omstandigheden op het juiste moment, vertellen zowel de voorzitter van de stichting Harry Berndsen als de betrokken ambtenaar Siebe Terpstra. Het hele herstructureringsproject heeft rond de 30 miljoen euro gekost. Geld dat bijeengebracht is door verschillende partijen. De bouwsom van het multifunctioneel centrum was zo’n 4,3 miljoen euro. De gemeente heeft daar ruim 1,8 miljoen euro in geïnvesteerd, vanuit Europese fondsen is een bijdrage geleverd en ook de provincie heeft een flinke duit in de zak gedaan. Dit laatste is cruciaal geweest voor het slagen van het project. De provincie heeft echter duidelijk gemaakt dat het voor hen een eenmalig pilot project is geweest. Daarnaast heeft de woningcorporatie ook bijgedragen aan het multifunctioneel centrum. Iets wat met de nieuwe regels voor woningcorporaties nu ook niet meer kan. Een meevaller was uiteindelijk dat ten tijde van de aanbesteding eind 2009 de markt zodanig was dat het casco uiteindelijk voor 15% onder de begrote kosten is gerealiseerd.

Het complex

Na oplevering van kleine delen van het complex vanaf 2011 is de realisatie eind 2013 afgerond. De 4.000 m2 bieden onderdak aan sport, vrije tijd, onderwijs- en kinderopvang en gezondheidszorg. De laatste momenteel nog in beperkte mate, maar aan uitbreiding van gebruik van een deel van het gebouw als zorgpunt wordt momenteel gewerkt. De aanstaande decentralisaties van taken op het gebied van zorg en welzijn van het Rijk naar gemeenten lijken hier extra urgentie aan te geven.

Zoals gezegd kent het complex een combinatie van maatschappelijke en commerciële voorzieningen. Het Spectrum ligt aan de Dokkumer Ee en aan de in 2013 geopende Noordelijke Elfstedenvaarroute. Als onderdeel van die vaarroute is in Burdaard het haventje voor sloepen en zeiljachten vernieuwd en vergroot en de camping vergroot en gemoderniseerd. Vanuit het multifunctioneel centrum wordt elektrische sloep verhuurd, wat voor extra inkomsten kan zorgen. Het Spectrum biedt verder onderdak aan voorzieningen die ook voor recreatie aantrekkelijk zijn, zoals het zwembad, de fitnessruimte, de tennisbaan, het theater en het restaurant.

Momenteel worden de eerste van de in totaal 58 recreatiewoningen gebouwd in de directe nabijheid van Het Spectrum. Deze woningen worden gebouwd en onderhouden door WOON-Plan uit Leeuwarden. Het Spectrum zal straks een aantal beheertaken verzorgen voor de verhuur van de woningen. Gedacht wordt aan een receptie- en schoonmaakdiensten, informatievoorziening etc. Ook dit, en het gebruik van de voorzieningen van Het Spectrum door recreanten, kan weer extra inkomsten genereren voor de exploitatie van het multifunctioneel centrum. Een exploitatie die draait zonder subsidie.

Effect en toekomst

Door de combinatie van de verschillende projecten is meer gerealiseerd dan mogelijk zou zijn geweest als de projecten afzonderlijk gerealiseerd zouden worden. Een tennisbaan, fitnessruimte en zwembad is er gekomen omdat er behoefte aan was in het dorp én omdat het aantrekkelijke voorzieningen zijn voor recreatie. De behoefte in het dorp en de omvang van het recreatiepark afzonderlijk waren te beperkt om dergelijke voorzieningen te realiseren. Zoals Siebe Terpstra zegt: ‘Er is niet 100% van de ambitie gerealiseerd, maar wel 120%.’ En in navolging van de grote herstructurering zijn enkele particuliere woningeigenaren in het dorp ook gaan investeren in het verbeteren van de eigen woning.

Gevraagd of Het Spectrum ook goed wordt ontvangen door bewoners van de omliggende kernen, zegt voorzitter van de stichting Harry Berndsen dat het centrum juist veel biedt aan bewoners uit de andere dorpen. Het heeft een regionale functie. Bovendien is er twee maal per jaar een overleg met bestuurders van alle betrokken multifunctionele centra in de gemeente. Daar worden zaken afgestemd. Van een elkaar afromende concurrentie is geen sprake.

Als uitdagingen voor de nabije toekomst ziet Berndsen het daadwerkelijk realiseren van het zorgcentrum en het verder opzetten van de recreatieve diensten vanuit het multifunctioneel centrum. Daarnaast zijn er veel vrijwilligers die zich inzetten voor het centrum, maar is het vinden van goede mensen die zich vrijwillig willen inzetten voor het bestuur soms lastig. Maar ook daarvoor wordt slimme samenwerking met andere partijen verkend.

Het Spectrum is genomineerd voor de StiB-Award 2014, een prijs voor de meest succesvolle, recent voltooide gebiedsversterking binnen Nederland, die op een onderscheidende manier bijdraagt aan het intensiveren van de vitaliteit en de dynamiek van een stad, stadsdeel of dorp.

Beelden: Bouwgroep Dijkstra Draisma, www.bgdd.nl