De Leutfabriek in Sas van Gent
Van fabriek, naar stadskantoor annex sporthal naar werkplaats van het lokale verenigingsleven.
Ooit was het Vlaanderencomplex in Sas van Gent een fabriek, daarna deed het dienst als stadskantoor en als sporthal. Inmiddels heeft het complex dankzij de inzet van een aantal ondernemende Sassenaren een derde leven gekregen als De Leutfabriek, een verzamelplek voor de talrijke carnavalsverenigingen van het eiland.
Sas van Gent is een bijzonder stadje. Op zo’n 3.600 inwoners telt het ruim 110 verenigingen. Gekscherend wordt ook wel eens gezegd dat Sas van Gent de meeste voorzitters per vierkante kilometer kent. Veel van deze verenigingen zijn carnavalsverenigingen. Ruim 300 mensen zijn een groot deel van het jaar bezig met het bouwen van carnavalswagens en andere creaties. Alle ruimten in het voormalig fabriekscomplex zijn verhuurd en de aanvragen blijven volgens initiatiefnemer Jan Vinke nog altijd binnenkomen. Daarom worden er inmiddels ook ruimtes bij gecreëerd. Het verzorgingsgebied is inmiddels uitgebreid naar heel Zeeuws-Vlaanderen.
Hergebruik
Geïnspireerd door een traject rondom het thema krimp en leegstand geïnitieerd door Woongoed Zeeuws-Vlaanderen vatte ondernemer Jan Vinke het plan voor De Leutfabriek. In het plan wordt het hele fabriekscomplex hergebruikt als bouwplaats voor carnavalsverenigingen, aangevuld met oefenruimtes voor bandjes, de harmonie en de carnavalsverenigingen. Voor een sluitende exploitatie worden ook enkele kantoorunits voor kleine of startende ondernemers gerealiseerd.
Een werkgroep werkte het idee uit en het complex is april 2014 voor een symbolisch bedrag van €11,11 overgedragen aan een stichting die zorg draagt voor exploitatie en beheer. Voor renovatie heeft de stichting een kleine bruidsschat ontvangen. Voor de gemeente was het uiteindelijk goedkoper mee te werken aan het plan voor hergebruik dan het complex te slopen en de grond te saneren. Na sloop zou bovendien de vraag rijzen wat er vervolgens met de vrijkomende ruimte gedaan zou moeten worden. Tijdens Carnaval 2015 is het complex geopend en inmiddels is het het hart van het carnavalsverenigingsleven in Sas van Gent
Inspiratiebron
Het idee voor De Leutfabriek komt voort uit het traject dat Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, eigenaar van een derde van alle woningen in Sas van Gent, in 2008 startte om leegstand in de stad onder de aandacht te brengen. Hoofdingrediënt van dit traject waren de Tafels van Sas. Een netwerkaanpak om een gesprek op gang te brengen. Bij de eerste Tafel werd een aantal ambtenaren en sleutelpersonen uit de stad (veelal bestuursleden van één van de vele verenigingen) uitgenodigd. Deze mensen nodigden vervolgens weer mensen uit voor verdere Tafels van Sas. De gesprekken vonden altijd plaats in een lokaal café, zo was een verbinding met weer andere bewoners van Sas altijd snel gelegd. Het traject van Woongoed Zeeuws-Vlaanderen is nu afgelopen, maar de Tafels van Sas worden nog steeds op onregelmatige basis georganiseerd. Volgens Jan Vinke hebben de tafels bij velen de ogen geopend, de basis gelegd voor nieuwe samenwerkingen en contact vergemakkelijkt tussen ambtenaren en betrokken en ondernemende Sassenaren.
Een ander product van het traject van de woningcorporatie was een studie naar mogelijke ruimtelijke interventies in Sas van Gent : Ontwerpen aan overmaat van De Urbanisten. In dit werk worden praktische mogelijkheden aangedragen voor herbestemming van leegstaande gebouwen en braakliggende terreinen in Sas van Gent. Voor Jan Vinke is het boekwerk van deze studie één groot inspiratieboek. Een dergelijk boekwerk zou in zijn ogen eigenlijk moeten worden verspreid over alle inwoners van Sas van Gent om zo nog meer mensen te inspireren.
Inzet
Naast De Leutfabriek heeft het traject van Woongoed Zeeuws-Vlaanderen al veel opgeleverd. Zo wordt momenteel gewerkt aan de realisatie van het Industrieel Museum Zeeland in de oude suikerfabriek, geheel gerund door vrijwilligers. De ondernemersvereniging heeft een website in het leven geroepen om wonen in Sas van Gent te promoten onder Belgische starters op de woningmarkt: www.woneninsasvangent.be. En nu de Rooms Katholieke Kerk, ontworpen door Cuypers, leeg komt te staan organiseren bewoners een avond om na te denken over de toekomst van het pand.
Draagkracht
Bovenstaande laat zien dat er aan inzet van ondernemende bewoners geen gebrek is in Sas van Gent. De vraag is alleen hoeveel leegkomende gebouwen de lokale bevolking zelf nog van een nieuwe functie kan voorzien. Aan de inzet van tijd van ondernemende vrijwilligers, programma vanuit de gemeenschap en gemeenschapsmiddelen zit uiteindelijk een limiet.